Bezpieczne przechowywanie pokarmu

Marta Kostka | https://www.instagram.com/kostka_o_jedzeniu/?hl=pl

Nie ulega wątpliwości, że najkorzystniej jest karmić dziecko bezpośrednio z piersi lub świe­żo odciągniętym pokarmem. Charakteryzuje się ono wyższą zawartością witamin, białka, tłuszczów, antyoksydantów oraz bakterii probiotycznych w porównaniu do mleka schło­dzonego czy mrożonego. Jednak większość mam na którymś z etapów swojej mlecznej drogi chciałaby swój pokarm zachować na przyszłe potrzeby. Niezależnie, czy wynika to z konieczności dokarmiania butelka czy pozostawienia zapasów mleka na „czarną godzinę”, konieczna jest znajomość ogólnych zasad, gdyż zbieranie i przechowywanie pokarmu w odpowiedni sposób nie tylko decyduje o tym, czy będzie ono bezpieczne do spożycia, ale także może wpływać jego wartość odżywczą. Choć pokarm kobiecy zawiera wiele czyn­ników hamujących rozwój bakterii, to zarówno czas, jak i temperatura przechowywania grają kluczową rolę w tempie namnażania się bakterii natywnych.

Na czystość mikrobiologiczną mleka rozumianą jako brak skażenia obcymi mikroorganizmami i patogenami oraz jakość w odniesieniu do zawartości makro- i mikroelementów wpływa zarówno proces odcią­gania, zbierania, przelewania, magazynowania, zamrażania i rozmrażania.

POJEMNIKI

Do przechowywania pokarmu należy używać spe­cjalnie do tego celu przeznaczonych pojemników lub woreczków. Powinny być one opatrzone sło­wami „do kontaktu z żywnością” (albo znakiem widelca i kieliszka). Tylko w przypadku tych po­jemników można mieć pewność, że nie dochodzi do migracji substancji chemicznych z powierzch­ni opakowania oraz że nie będą one wpływać na smak i skład mleka. Do niedawna do produkcji lekkich tworzyw sztucznych stosowany był bisfe­nol A (BPA). Od 2011 r. na terenie Unii Europejskiej obowiązuje zakaz używania BPA w produkcji bu­telek dla dzieci oraz zakaz importowania tego typu produktów na rynek europejski. W badaniach wykazano, że w miarę wycofywania karmienia bu­telką wykonaną z poliwęglanu poziom narażenia niemowląt na BPA znacząco zmalał. Podążając za zwiększoną świadomością konsumentów, rów­nież producenci pojemników do przechowywania żywności i pokarmu kobiecego wprowadzili na rynek produkty pozbawione BPA oznaczone jako “BPA FREE”.

Najlepiej by pojemniki były łatwe do opisywania i pozwalały na zbieranie porcji mleka między 60 a 120 ml, dzięki czemu łatwiej będzie można zarzą­dzać porcjami przeznaczonymi do przechowywa­nia, zamrożenia i rozmrożenia.

ODCIĄGANIE

Podstawą bezpiecznego przechowywania, po­zyskiwania, jak i przechowywania pokarmu jest przede wszystkim odpowiednia higiena i utrzymy wanie w czystości zarówno laktatora, pojem­ników do przechowywania pokarmu, jak też butelek oraz smoczków. Ważne jest, by także blaty oraz miejsca mycia i suszenia przyborów do odciągania mleka były utrzymywane w czy­stości.

Przed sesją odciągania mleka należy dokład­nie umyć ręce wodą z mydłem, niezależnie od sposobu odciągania. Jeśli w tym celu używa się laktatora, należy sprawdzić, czy jest on czysty i nie ma śladu zabrudzeń. Końcówki osobiste mające bezpośredni kontakt z mle­kiem należy po każdym użyciu zdemontować i umyć w ciepłej wodzie z dodatkiem łagodnego detergentu.

PRZECHOWYWANIE ŚWIEŻEGO POKARMU

Pokarm kobiecy poza lodówką może prze­bywać około 4 h, maksymalnie 6 do 8 h, ale kluczową rolę odgrywa tutaj temperatura i miejsce przechowywania. Te szacunkowe czasy przechowywania odnoszą się do tem­peratury 18-25°C. Jeśli zatem nasze mleko pozostawimy na blacie w ciepłym pomiesz­czeniu lub będziemy ze sobą nosić w ciepły dzień, to jest duże prawdopodobieństwo, że nie będzie się ono nadawało do spożycia po 4 h od ściągnięcia.

Jeśli natomiast pokarm będziemy przecho­wywać w lodówce w temperaturze 4°C, to bę­dzie się on nadawał do spożycia aż przez 4 dni (96 h). Choć bakteriobójcze właściwości mle­ka ulegają znacznemu obniżeniu już między 48 a 72 h przechowywania, to niektóre źródła wskazują, że tempo rozwoju mikroorgani­zmów w mleku jest na tyle niskie, że jest ono bezpieczne do spożycia do 8 dni przechowy­wania w lodówce (przy zachowaniu wysokich standardów higienicznych).

Wszelkie wymagania odnośnie do przecho­wywania pokarmu w lodówce i zamrażalniku zakładają, że panuje w nich odpowiednio niska temperatura, dlatego dobrze jest sprawdzić, czy termostat w naszej lodówce jest ustawio­ny na tę temperaturę oraz czy nasza lodówka faktycznie ją utrzymuje. Najlepiej jest prze­chowywać pokarm w głębi półki, z dala od su­rowego mięsa, ryb i jajek. Nie należy przecho­wywać pokarmu na drzwiach lodówki, gdyż trudno tam o stabilną i niską temperaturę.

Można łączyć mleko z różnych sesji odciąga­nia (najlepiej nie dłużej niż z 12-24 h), ale waż­ne jest, by najpierw schłodzić nową porcję, a dopiero potem połączyć ze starszą. W takim przypadku opisujemy całą porcję mleka datą i godziną pierwszego odciągania. Mleko w trakcie przechowywania może się z czasem rozwarstwić. Należy je wtedy delikatnie za­mieszać, wykonując koliste ruchy butelką.

Nie ma konieczności podgrzewania mleka przed podaniem, ale jeśli dziecko preferuje pokarm w wyższej temperaturze, można je podgrzać w butelce w łaźni wodnej lub w pod­grzewaczu. Taki pokarm należy podać w ciągu maksymalnie 4 h. Należy unikać podgrzewa­nia pokarmu do temperatury wyższej niż 37°C, gdyż zwiększa to przyczepność cząsteczek tłuszczu do butelki, tym samym zmniejszając kaloryczność przyjmowanego przez dziecko mleka. Niedokończoną porcję mleka, która miała styczność z buzią dziecka, należy po karmieniu wylać – nie nadaje się ona do dal­szego przechowywania ani w temperaturze pokojowej, ani w lodówce.

ZAMRAŻANIE I ROZMRAŻANIE

Jeśli nie zamierzamy zużyć odciągniętego pokarmu w ciągu 4 dni, to powinno się go od razu zamrozić. Każdy pojemnik powinien być opatrzony datą, kiedy dany pokarm był zamro­żony. Trzeba również pamiętać, żeby przy na­pełnianiu pojemników do mrożenia zostawić trochę wolnego miejsca na zwiększenie się objętości zamrożonego pokarmu.

Przyjmuje się, że optymalny czas przecho­wywania pokarmu wynosi 3–6 miesięcy, ale należy nadmienić, że przy dłuższym prze­ chowywaniu mleko będzie traciło na jakości, wartości odżywczej i zawartości witamin, nie będzie ono natomiast niebezpieczne pod względem mikrobiologicznym. Niektóre źró­dła podają, że optymalny czas przechowywa­nia pokarmu przy zachowaniu odpowiednich standardów higienicznych wynosi 6 miesięcy, akceptowalny – 12 miesięcy.

Rozmrażanie mleka najlepiej prowadzić w łaź­ni wodnej (pojemnik bądź butelkę z pokarmem umieszczamy w ciepłej wodzie) lub w lodów­ce. Mleko rozmrożone w lodówce można w niej przechowywać maksymalnie przez dobę. Takiego mleka, po 24-godzinnym okresie roz­mrażania, nie powinno się przechowywać w temperaturze pokojowej dłużej niż 2 h.

Jeśli mleko zostało rozmrożone w łaźni wod­nej, należy podać dziecku w ciągu maksymal­nie 4 h, po tym czasie powinno się je wylać.

Nie należy ponownie zamrażać mleka, które wcześniej już było rozmrożone.

MLEKO MODYFIKOWANE

W przypadku konieczności karmienia lub do­karmiania dziecka mlekiem modyfikowanym należy stosować te same zasady odnośnie do czystości butelek i smoczków, co w przypadku pokarmu kobiecego.

Puszki mleka modyfikowanego powinno się przechowywać w suchym, chłodnym miej­scu. Należy unikać eksponowania puszek na słońce i działanie wysokiej temperatury. Mle­ko modyfikowane, choć opatrzone jest datą minimalnej trwałości, nie powinno być poda­wane po upływie umieszczonej na opakowa­niu dacie. Zawartość opakowania po otwarciu zazwyczaj musi być zużyta w ciągu miesiąca.

Mleko modyfikowane zawsze należy przygo­towywać zgodnie ze wskazaniami producen­ta. Przygotowaną zgodnie z instrukcją porcję mleka można przechowywać w temperaturze pokojowej do 2 h, 1 h od momentu rozpoczęcia karmienia.

Jeśli mleko nie będzie od razu podane, można je przechowywać w lodówce przez maksymal­nie 24 h. Podobnie jak w przypadku pokarmu kobiecego nie należy podgrzewać porcji mle­ka modyfikowanego na kuchence oraz w mi­krofali. W razie potrzeby można je ogrzać pod strumieniem ciepłej wody lub w podgrzewa­czu do butelek, ale po podgrzaniu mleko nie powinno być przechowywane dłużej niż 1 h.