
Marta Kostka | https://www.instagram.com/kostka_o_jedzeniu/?hl=pl
Nie ulega wątpliwości, że najkorzystniej jest karmić dziecko bezpośrednio z piersi lub świeżo odciągniętym pokarmem. Charakteryzuje się ono wyższą zawartością witamin, białka, tłuszczów, antyoksydantów oraz bakterii probiotycznych w porównaniu do mleka schłodzonego czy mrożonego. Jednak większość mam na którymś z etapów swojej mlecznej drogi chciałaby swój pokarm zachować na przyszłe potrzeby. Niezależnie, czy wynika to z konieczności dokarmiania butelka czy pozostawienia zapasów mleka na „czarną godzinę”, konieczna jest znajomość ogólnych zasad, gdyż zbieranie i przechowywanie pokarmu w odpowiedni sposób nie tylko decyduje o tym, czy będzie ono bezpieczne do spożycia, ale także może wpływać jego wartość odżywczą. Choć pokarm kobiecy zawiera wiele czynników hamujących rozwój bakterii, to zarówno czas, jak i temperatura przechowywania grają kluczową rolę w tempie namnażania się bakterii natywnych.
Na czystość mikrobiologiczną mleka rozumianą jako brak skażenia obcymi mikroorganizmami i patogenami oraz jakość w odniesieniu do zawartości makro- i mikroelementów wpływa zarówno proces odciągania, zbierania, przelewania, magazynowania, zamrażania i rozmrażania.
POJEMNIKI
Do przechowywania pokarmu należy używać specjalnie do tego celu przeznaczonych pojemników lub woreczków. Powinny być one opatrzone słowami „do kontaktu z żywnością” (albo znakiem widelca i kieliszka). Tylko w przypadku tych pojemników można mieć pewność, że nie dochodzi do migracji substancji chemicznych z powierzchni opakowania oraz że nie będą one wpływać na smak i skład mleka. Do niedawna do produkcji lekkich tworzyw sztucznych stosowany był bisfenol A (BPA). Od 2011 r. na terenie Unii Europejskiej obowiązuje zakaz używania BPA w produkcji butelek dla dzieci oraz zakaz importowania tego typu produktów na rynek europejski. W badaniach wykazano, że w miarę wycofywania karmienia butelką wykonaną z poliwęglanu poziom narażenia niemowląt na BPA znacząco zmalał. Podążając za zwiększoną świadomością konsumentów, również producenci pojemników do przechowywania żywności i pokarmu kobiecego wprowadzili na rynek produkty pozbawione BPA oznaczone jako “BPA FREE”.
Najlepiej by pojemniki były łatwe do opisywania i pozwalały na zbieranie porcji mleka między 60 a 120 ml, dzięki czemu łatwiej będzie można zarządzać porcjami przeznaczonymi do przechowywania, zamrożenia i rozmrożenia.
ODCIĄGANIE
Podstawą bezpiecznego przechowywania, pozyskiwania, jak i przechowywania pokarmu jest przede wszystkim odpowiednia higiena i utrzymy wanie w czystości zarówno laktatora, pojemników do przechowywania pokarmu, jak też butelek oraz smoczków. Ważne jest, by także blaty oraz miejsca mycia i suszenia przyborów do odciągania mleka były utrzymywane w czystości.
Przed sesją odciągania mleka należy dokładnie umyć ręce wodą z mydłem, niezależnie od sposobu odciągania. Jeśli w tym celu używa się laktatora, należy sprawdzić, czy jest on czysty i nie ma śladu zabrudzeń. Końcówki osobiste mające bezpośredni kontakt z mlekiem należy po każdym użyciu zdemontować i umyć w ciepłej wodzie z dodatkiem łagodnego detergentu.
PRZECHOWYWANIE ŚWIEŻEGO POKARMU
Pokarm kobiecy poza lodówką może przebywać około 4 h, maksymalnie 6 do 8 h, ale kluczową rolę odgrywa tutaj temperatura i miejsce przechowywania. Te szacunkowe czasy przechowywania odnoszą się do temperatury 18-25°C. Jeśli zatem nasze mleko pozostawimy na blacie w ciepłym pomieszczeniu lub będziemy ze sobą nosić w ciepły dzień, to jest duże prawdopodobieństwo, że nie będzie się ono nadawało do spożycia po 4 h od ściągnięcia.
Jeśli natomiast pokarm będziemy przechowywać w lodówce w temperaturze 4°C, to będzie się on nadawał do spożycia aż przez 4 dni (96 h). Choć bakteriobójcze właściwości mleka ulegają znacznemu obniżeniu już między 48 a 72 h przechowywania, to niektóre źródła wskazują, że tempo rozwoju mikroorganizmów w mleku jest na tyle niskie, że jest ono bezpieczne do spożycia do 8 dni przechowywania w lodówce (przy zachowaniu wysokich standardów higienicznych).
Wszelkie wymagania odnośnie do przechowywania pokarmu w lodówce i zamrażalniku zakładają, że panuje w nich odpowiednio niska temperatura, dlatego dobrze jest sprawdzić, czy termostat w naszej lodówce jest ustawiony na tę temperaturę oraz czy nasza lodówka faktycznie ją utrzymuje. Najlepiej jest przechowywać pokarm w głębi półki, z dala od surowego mięsa, ryb i jajek. Nie należy przechowywać pokarmu na drzwiach lodówki, gdyż trudno tam o stabilną i niską temperaturę.
Można łączyć mleko z różnych sesji odciągania (najlepiej nie dłużej niż z 12-24 h), ale ważne jest, by najpierw schłodzić nową porcję, a dopiero potem połączyć ze starszą. W takim przypadku opisujemy całą porcję mleka datą i godziną pierwszego odciągania. Mleko w trakcie przechowywania może się z czasem rozwarstwić. Należy je wtedy delikatnie zamieszać, wykonując koliste ruchy butelką.
Nie ma konieczności podgrzewania mleka przed podaniem, ale jeśli dziecko preferuje pokarm w wyższej temperaturze, można je podgrzać w butelce w łaźni wodnej lub w podgrzewaczu. Taki pokarm należy podać w ciągu maksymalnie 4 h. Należy unikać podgrzewania pokarmu do temperatury wyższej niż 37°C, gdyż zwiększa to przyczepność cząsteczek tłuszczu do butelki, tym samym zmniejszając kaloryczność przyjmowanego przez dziecko mleka. Niedokończoną porcję mleka, która miała styczność z buzią dziecka, należy po karmieniu wylać – nie nadaje się ona do dalszego przechowywania ani w temperaturze pokojowej, ani w lodówce.
ZAMRAŻANIE I ROZMRAŻANIE
Jeśli nie zamierzamy zużyć odciągniętego pokarmu w ciągu 4 dni, to powinno się go od razu zamrozić. Każdy pojemnik powinien być opatrzony datą, kiedy dany pokarm był zamrożony. Trzeba również pamiętać, żeby przy napełnianiu pojemników do mrożenia zostawić trochę wolnego miejsca na zwiększenie się objętości zamrożonego pokarmu.
Przyjmuje się, że optymalny czas przechowywania pokarmu wynosi 3–6 miesięcy, ale należy nadmienić, że przy dłuższym prze chowywaniu mleko będzie traciło na jakości, wartości odżywczej i zawartości witamin, nie będzie ono natomiast niebezpieczne pod względem mikrobiologicznym. Niektóre źródła podają, że optymalny czas przechowywania pokarmu przy zachowaniu odpowiednich standardów higienicznych wynosi 6 miesięcy, akceptowalny – 12 miesięcy.
Rozmrażanie mleka najlepiej prowadzić w łaźni wodnej (pojemnik bądź butelkę z pokarmem umieszczamy w ciepłej wodzie) lub w lodówce. Mleko rozmrożone w lodówce można w niej przechowywać maksymalnie przez dobę. Takiego mleka, po 24-godzinnym okresie rozmrażania, nie powinno się przechowywać w temperaturze pokojowej dłużej niż 2 h.
Jeśli mleko zostało rozmrożone w łaźni wodnej, należy podać dziecku w ciągu maksymalnie 4 h, po tym czasie powinno się je wylać.
Nie należy ponownie zamrażać mleka, które wcześniej już było rozmrożone.

MLEKO MODYFIKOWANE
W przypadku konieczności karmienia lub dokarmiania dziecka mlekiem modyfikowanym należy stosować te same zasady odnośnie do czystości butelek i smoczków, co w przypadku pokarmu kobiecego.
Puszki mleka modyfikowanego powinno się przechowywać w suchym, chłodnym miejscu. Należy unikać eksponowania puszek na słońce i działanie wysokiej temperatury. Mleko modyfikowane, choć opatrzone jest datą minimalnej trwałości, nie powinno być podawane po upływie umieszczonej na opakowaniu dacie. Zawartość opakowania po otwarciu zazwyczaj musi być zużyta w ciągu miesiąca.
Mleko modyfikowane zawsze należy przygotowywać zgodnie ze wskazaniami producenta. Przygotowaną zgodnie z instrukcją porcję mleka można przechowywać w temperaturze pokojowej do 2 h, 1 h od momentu rozpoczęcia karmienia.
Jeśli mleko nie będzie od razu podane, można je przechowywać w lodówce przez maksymalnie 24 h. Podobnie jak w przypadku pokarmu kobiecego nie należy podgrzewać porcji mleka modyfikowanego na kuchence oraz w mikrofali. W razie potrzeby można je ogrzać pod strumieniem ciepłej wody lub w podgrzewaczu do butelek, ale po podgrzaniu mleko nie powinno być przechowywane dłużej niż 1 h.
