Leki podczas zapalenia piersi

Karolina Morze | laktaceuta.pl

Zapalenie piersi jest dość częstą przypadłością, która dotyka kobiet karmiących pier­sią. Dolegliwości, które pojawiają się w jego przebiegu, są dotkliwe i utrudniają co­dzienne funkcjonowanie. Oprócz działania niefarmakologicznego, które zwykle usu­wa przyczynę, często stosuje się leki, które poprawiają szybko stan pacjentki. Mamy jednak czują niepokój, gdy muszą je zastosować. Dziś opiszę ryzyko związane z ich stosowaniem dla karmionego piersią dziecka.

CO TO JEST ZAPALENIE PIERSI?

Zapalenie piersi to termin, który określa stan zapalny w obrębie gruczołu piersiowego, który może – ale nie musi – być związany z zakażeniem patogenem. Objawy obejmują zaczerwienienie i podwyższoną temperaturę w okolicy miejsca objętego reakcją zapalną, bolesność, tkliwość, obrzęk piersi. Symptomom miejscowym może to­warzyszyć temperatura (powyżej 38,5^o C.), dresz­cze, uczucie rozbicia podobne jak w przypadku infekcji. Przyczyną stanu zapalnego jest zwykle zastój mleka, inne czynniki też wydają się być możliwe.

OGÓLNE ZASADY LECZENIA

Ponieważ najczęstszym czynnikiem wywołują­cym zapalenie piersi jest zastój, proponowaną strategią jest – w pierwszej kolejności – skutecz­ne jego usunięcie poprzez dokładne opróżnienie piersi z mleka.

Zaleca się częste przystawianie dziecka do chorej piersi, zmianę pozycji dziecka podczas karmienia, czasami masaż piersi czy drenaż limfatyczny. Je­śli maluch nie może być przystawiony do piersi, zalecane jest odciąganie mleka ręcznie lub lak­tatorem. Czasem pomaga ciepły kompres przed karmieniem, który ma na celu poprawę wypływu i zimny po karmieniu, żeby zmniejszyć obrzęk.

LEKI PRZECIWBÓLOWE I PRZECIWGORĄCZKOWE

Lekiem z wyboru o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym (w daw­kach do 1600 mg na dobę) jest ibuprofen, w drugiej kolejności (z uwagi na brak działania przeciwza­palnego) – paracetamol w dawce do 4000 mg na dobę.

IBUPROFEN

Ibuprofen jest niesteroidowym lekiem przeciwza­palnym. Stosuje się go powszechnie w pediatrii i neonatologii. Przenika do mleka w bardzo małych ilościach. Wysokie dawki podawane matce nie powodują zwiększonego przenikania leku – do mleka przenika 0,1-0,7% dawki mamy w przeli­czeniu wagowym. Ilość, jaka znajdzie się w mleku, będzie znacznie mniejsza niż dawka pediatryczna (10 mg/kg/dzień co 6-8 godzin; maksymalnie 40 mg/kg/dzień); ryzyko dla dziecka jest szaco­wane na bardzo niskie i nie ma konieczności za­chowywania dodatkowych środków ostrożności podczas stosowania tego leku.

Schemat dawkowania: dawka maksymalna za­lecana przez producenta to 1200 mg na dobę w trzech dawkach podzielonych, czyli 400 mg co 8 godzin. Zgodnie z protokołem postępowania w zapaleniu piersi dawka może zostać zwiększona do 400 mg 4 razy na dobę.

PARACETAMOL

Ilość paracetamolu w mleku mamy uznaje się za zbyt niską, żeby uzyskać działanie istotne kli­nicznie dla dziecka. Połowa dawki jest usuwana z krwi mamy i jej mleka w ciągu 2 godzin od zaży­cia, a najwyższe stężenie leku występuje po 10-60 minutach. Z uwagi na dobrze zbadany profil bez­pieczeństwa leku i potencjalne ryzyko dla lakta­cji – wynikające z wstrzymywania się z karmie­niem piersią – żaden z ośrodków referencyjnych nie zaleca dodatkowych środków ostrożności. Paracetamol jest stosowany w pediatrii i daw­ka zalecana wynosi w 10-15 mg/kg/jednorazowo, dobowa maksymalna dawka pediatryczna wynosi 60 mg/kg.

Zalecane maksymalne dawki paracetamolu dla dorosłych to 4000 mg na dobę w czterech daw­kach podzielonych (czyli maksymalnie 1000 mg co 6 godzin). Obliczono w badaniach, że dziecko z mlekiem otrzyma 1,1-1,8% dawki zażytej przez mamę. Z uwagi na to, że jest to dawka znacznie niższa niż dawka pediatryczna, badacze uznali, że – podczas stosowania przez mamę paracetamolu – dawki, jakie przenikną do mleka, są zbyt niskie, żeby dla dziecka stanowiły ryzyko.

ŁĄCZENIE PARACETAMOLU I IBUPROFENU

W przypadku utrzymującej się gorączki i objawów ogólnych zalecana jest konsultacja z lekarzem. Żeby umożliwić funkcjonowanie mamie, można rozważyć stosowanie dwóch leków przeciwgo­rączkowych w schemacie naprzemiennym. W tym schemacie stosuje się maksymalne dawki para­cetamolu i ibuprofenu na przemian, co 4 godziny jeden lek.

PRZYKŁAD:

8:00 paracetamol 1000 mg

12:00 ibuprofen 400 mg

16:00 paracetamol 1000 mg

20:00 ibuprofen 400 mg

24:00 paracetamol 1000 mg

4:00 ibuprofen 400 mg

ANTYBIOTYKI

Jeśli stan mamy nie poprawia się przez 24-48 godzin lub pogarsza się – mimo zastosowania po­wyższych metod leczenia – stosuje się antybio­tyki. W Polsce lekami stosowanymi w zapaleniu piersi są cefalosporyny (cefadroksyl, cefaleksy­na), w przypadkach o cięższym przebiegu lub z podejrzeniem zakażenia innymi patogenami niż S. aureus, Streptococcus czy E. coli: cefuroksym, cefaklor, klindamycyna, amoksycylina z kwasem klawulanowym, kotrimoksazol, makrolidy. Z uwa­gi na ryzyko poantybiotykowej dysbiozy kanałów mlecznych leczenie powinno trwać możliwie krót­ko (do 3 dni po ustąpieniu objawów). Nie należy też odstawiać antybiotyku przed czasem. Długość trwania antybiotykoterapii oraz rodzaj antybioty­ku dobiera specjalista w oparciu o wywiad.

Stosowane przez mamę antybiotyki, które – nie­zależnie od dawki – znajdą się w jej mleku (nawet jeśli ilości są bardzo małe), mogą spowodować zaburzenie flory bakteryjnej jamy ustnej i przewo­du pokarmowego dziecka, co może objawiać się biegunką, bólem brzucha, gazami, nudnościami, wymiotami, zakażeniem grzybiczym w jamie ust­nej. Zwykle objawy są łagodne, szybko przemija­ją i nie wymagają interwencji medycznej. Wielu specjalistów rekomenduje stosowanie probioty­ków u dziecka karmionego piersią podczas terapii mamy.

Poniżej opisuję trzy antybiotyki, które najczęściej pojawiają się w mojej praktyce w kontekście za­palenia piersi.

CEFADROKSYL

Cefadroksyl to lek z grupy cefalosporyn. Ograni­czone dane z trzech badań wykazały, że ilości, ja­kie przenikają do mleka, są bardzo małe. Oszaco­wano względną dawkę dla dziecka na 0,9% dawki mamy w przeliczeniu wagowym. Uznaje się, że ryzyko związane z krótkotrwałym stosowaniem tego leku to niskie ryzyko dla dziecka i nie ma ko­nieczności utrzymywania odstępu między zaży­ciem leku a karmieniem.

CEFUROKSYM

Cefuroksym jest antybiotykiem z grupy cefalo­sporyn II generacji o szerokim spektrum działania. Przenika do mleka matki w niewielkich ilościach w postaci małej biodostępności i uznaje się, że ry­zyko dla dziecka karmionego piersią przez mamę stosującą ten lek jest niskie. Zważywszy na to, że cefuroksym jest też stosowany w pediatrii w daw­kach minimalnych 10m g/kg masy ciała 2 razy na dobę, a względna dawka dla dziecka wynosi 0,6- 2% dawki mamy, ilości leku w mleku będą znacz­nie niższe niż dawki pediatryczne. Uznaje się, że nie ma konieczności zachowywania dodatkowego odstępu między stosowaniem leku a karmieniem.

AMOKSYCYLINA Z KWASEM KLAWULANOWYM

Niewielkie ilości amoksycyliny przechodzą do mleka, ale uznaje się, że są to ilości nieistotne klinicznie dla dziecka. Amoksycylina z kwasem klawulanowym jest zarejestrowana do stosowa­nia u małych dzieci. Połączenie amoksycyliny z kwasem klawulanowym zwiększa skuteczność działania przeciwbakteryjnego amoksycyliny; kwas klawulanowy jest również uznawany za lek niskiego ryzyka w okresie karmienia piersią. W badaniach obliczono, że względna dawka anty­biotyku dla dziecka otrzymana z mleka matki wy­nosi 0,95% dawki mamy w przeliczeniu wagowym. Jest to mniej niż 0,5% zalecanej dawki stosowanej u noworodków. Ośrodki referencyjne nie zalecają przerywania karmienia piersią na czas terapii tym lekiem.

PODSUMOWANIE

Zapalenie piersi może powodować bardzo uciąż­liwe objawy, które mogą przyczynić się do przed­wczesnego zakończenia karmienia piersią. Gwał­towne odstawienie dziecka od piersi w czasie zapalenia piersi u mamy może znacznie pogorszyć jej stan i zwiększyć ryzyko powstania ropnia. Leki stosowane w łagodzeniu objawów – przeciwza­palne i antybiotyki – nie są przeciwwskazane u kobiet w okresie laktacji, ryzyko działań niepożą­danych podczas krótkotrwałej ekspozycji dziecka na niewielkie ilości leków w trakcie terapii mamy jest niskie.

Informacje zawarte w tym artykule nie zastąpią porady medycznej ani diagnostyki. Są to ogólne dane na temat bezpieczeństwa konkretnych leków, które – w indywidu­alnym przypadku – mogą nie mieć zastosowania (np. gdy mama choruje przewlekle, ma uczulenia, niewydolność wątroby czy nerek itd.). Przed zastosowaniem jakiego­kolwiek leku należy skonsultować się ze specjalistą i określić ryzyko związane z terapią w każdym indywidual­nym przypadku.